Padmarański

Wszelkie formy twórczości Sferowców.

Moderatorzy: Moderator, Global Moderator

Awatar użytkownika
Ghoster
Global Moderator
Posty: 497
Rejestracja: sob paź 13, 2012 8:08 pm

[align=center]Obrazek[/align]

Przedmowa:
Witajcie, sferowcy; niniejszym prezentuję wam moje konlangerskie opus magnum; Padmarański (Padmaran [p͈ʰadmaran]), język, nad którym spędziłem trochę czasu (a tak naprawdę prawie nic, tworzenie konlangów to nie jest raczej jakieś czasochłonne zajęcie, ale to mało istotne). W tym temacie będę opisywał ten język (ba, może nawet przetłumaczę na niego Krąg Zerthimona niedługo - jakby co, to będę na bierząco informował. Przygotujcie się na masę lingwistycznego, niezrozumiałego pierdolenia. Z samego konlangu jestem dość dumny i raczej już nic na tę skalę nie mam zamiaru stworzyć. Język jest praktycznie całkowicie gotowy, można tłumaczyć w nim dowolny tekst, oczywiście pomijając wszelkie braki słownikowe (niemniej, jako iż jest to już kolejny mój język alternacyjny, słowotwórstwo może wybiegać w znacznej mierze z już istniejących rdzeni).

Nieco o padmarańskim:
Jest to język alternacyjny (jak też większość moich języków, jako iż uważam ten typ słowotwórstwa za udostępniający spore pole do popisu konlangerom) z pewnymi cechami fleksyjnymi oraz polisyntetycznymi (tutaj należy nadmienić, iż cechy te sprawiają, że padmarański wygląda momentami okropnie zapisywany łacinką, ponieważ wiele rzeczowników potrafi bazowo posiadać po cztery sylaby, a po dodaniu różnych prefiksów/sufiksów/interfiksów/cyrkumfiksów mogą powstać dziesięcio-sylabowe potwory; problem ten raczej nie występuje w konskrypcie – Makabrze (nazwa nie pochodzi od tego, iż pismo jest makabryczne, lecz od nazwy wewnątrz języka) – jako iż nie zapisuje się w nim samogłosek, chyba że używając diakrytyków Aseñary (Aseñara [asʲɲara] 'Zapis diakrytyków'). Jeśli chodzi o gramatykę, padmarańśki posiada dziewięć przypadków (działających raczej na sposób aglutynacyjny), pięć liczb, trzy deklinacje czasownika oraz trzy czasy (bądź też: dwa, jeden ma po prostu dwa aspekty) plus imperatyw w czasie teraźniejszym. Istnieje też dość rozbudowany system honoryfikatywny, opierający się bardziej na tym co mówiący czuje wobec rozmówcy, niźli na statusie społecznym.
Obrazek
Awatar użytkownika
Ghoster
Global Moderator
Posty: 497
Rejestracja: sob paź 13, 2012 8:08 pm

[align=center]Obrazek[/align]

W padmarańskim istnieje pięć fonemów samogłoskych, to jest /a/, /i/ oraz /u/, a także dwa dyftongi /ai/ i /au/. Ponadto istnieje czterdzieści osiem fonemów spółgłoskowych (tak dużo, ponieważ rozróżnia się głoski twarde i miękkie – istnieją też głoski miękkie bez swoich twardych odpowiedników; jest tak dlatego, iż ich odpowiedniki zlały się zazwyczaj z inną głoską w toku ewolucji języka).

Struktura sylaby w padmarańskim jest bardzo prosta, jeśli chodzi o sylaby nagłosowe/śródgłosowe, jest to po prostu (C¹)V(C¹), gdzie "C¹" oznacza po prostu dowolną spółgłoskę, natomiast w wygłosie sylaba może przyjąć formę (C¹)V(C¹/C²), gdzie "C²" oznacza teorytycznie każdą spółgłoskę, niemniej, z wiadomych względów, język posiada pewne ograniczenia odnośnie tych zbitek, by były one możliwie łatwe do wymówienia.

[align=center]Samogłoski:
Obrazek

Dyftongi:
Obrazek[/align]

Fonetyka padmarańskiego, ze względu na swój niewielki system samogłoskowy, ciągnie za sobą dość dużą alofoniczność fonemów samogłoskowych, dlatego proste /a/ może być wymawiane nawet jako [ɛ] (szczególnie w mowie potocznej), chociaż dyftongi dyftongami raczej zostają.

Do tych, którzy się kompletnie nie orientują w IPA'ie i fonetyce: w tym języku litera "e" nie oznacza dźwięku "e", a to, że poprzednia samogłoska jest miękka!

[align=center]Spółgłoski:
Obrazek[/align]

Wymowa /r/:
W nagłosie: [r]
W sąsiedztwie z inną spółgłoską: [ɾ]
W wygłosie: [r]
Między samogłoskami: [r]
Przed uwularnymi: [ʀ]
Przed /u/: [ɽ]
W zbitce /rr/: [ʀɾ]
W zbitce /lr/: [ɫɾ]
W zbitce /rl/: [ʀɮ]
W zbitce /rle/ [ʀɮʲ]

Wymowa /re/:
W nagłosie: [rʲ]
W sąsiedztwie z inną spółgłoską: [ɾʲ]
W wygłosie: [rʲ]
Między samogłoskami: [rʲ]
Przed uwularnymi: [ʀʲ]
Przed /u/: [ɽʲ]
W zbitce /rrê/: [ʀʲɾʲ]
W zbitce /rel/ [ʀʲɮ]
W zbitce /lrê/: [ʎɾʲ]
W zbitce /rlê/: [ʀʲɮʲ]

Wymowa /l/:
W nagłosie: [l]
W sąsiedztwie z inną spółgłoską: [l]
W wygłosie: [l]
Między samogłoskami: [ɫ]
Przed uwularnymi: [ɮ]
Przed welarnymi miękkimi: [ɮ]
Przed gardłowymi: [ʫ]
W zbitce /ll/: [ɫː]
W zbitce /lr/: [ɫɾ]
W zbitce /rl/: [ʀɮ]
W zbitce /rel/ [ʀʲɮ]

Wymowa /le/:
W nagłosie: [ʎ]
W sąsiedztwie z inną spółgłoską: [ʎ]
W wygłosie: [ʎ]
Między samogłoskami: [ʎ]
Przed uwularnymi: [ɮʲ]
Przed welarnymi miękkimi: [ɮʲ]
Przed gardłowymi: [ʫʲ]
W zbitce /llê/: [ʎː]
W zbitce /lrê/: [ʎɾʲ]
W zbitce /rlê/: [ʀʲɮʲ]
W zbitce /rle/ [ʀɮʲ]
Obrazek
Awatar użytkownika
Ghoster
Global Moderator
Posty: 497
Rejestracja: sob paź 13, 2012 8:08 pm

[align=center]Obrazek[/align]
  • Trójdzielny – Język rozróżnia leksykalnie agensa, stronę doświadczającą oraz dopełnienie zdania przechodniego;
  • Alternacyjno-polisyntetyczny – Łączy w sobie cechy alternacyjno-fleksyjne z ograniczonymi możliwościami polisyntetycznymi;
  • Lewogłowy – Podmiot frazy (nukleus) znajduje się zawsze na początku; przyimki, przymiotniki oraz inne słowa określające znajdują się po obiekcie określanym;
  • Dziewięć przypadków:
    • Absolutyw;
    • Intransytyw;
    • Ergatyw;
    • Biernik;
    • Narzędnik;
    • Possesyw;
    • Prepozycjonał;
    • Essyw;
    • Wołacz;
    [/li]
  • Szyk zdania:
    • SO (w zdaniach imiennych);
    • OSV (podstawowy szyk padmarańskiego);
    • VOS (przy pytaniach oraz podkreśleniach czasownika);
    [/li]
  • Pięć liczb:
    • Pojedyncza;
    • Syngulatywna;
    • Mnoga;
    • Podwójna;
    • Zerowa;
    [/li]
  • Trzy schematy koniugacyjne;
  • Jeden schemat deklinacyjny (zaskakująco).
Alternacje:
Słowotwórstwo padmarańskich rzeczowników opiera się nader wszystko na rdzeniach spółgłoskowych, których pełną listę można zobaczyć poniżej:

[align=center]Obrazek[/align]

Oczywiście nie są to jedyne możliwe formy rzeczowników, lecz wszystkie inne rzeczowniki są nieregularne i przy odmianiach nie zachodzą w nich żadne procesy alternacyjne.
Obrazek
Awatar użytkownika
Ghoster
Global Moderator
Posty: 497
Rejestracja: sob paź 13, 2012 8:08 pm

[align=center]Obrazek[/align]

Rzeczowniki w padmarańskim odmieniają się przez dziewięć przypadków (o których dogłębniej za chwilę) w jednej jedynej deklinacji i pięciu liczbach. Warto dodać, iż w padmarańskim nie ma faktycznej różnicy między rzeczownikami a większością przymiotników (to, co w innych językach jest przymiotnikiem, w padmarańskim jest zazwyczaj rzeczownikiem bądź też czasownikiem statycznym). Co ciekawe, rzeczowniki mogą odmieniać się także przez czasy (tak samo zresztą jak zaimki osobowe) poprzez grupę specjalnych prefiksów.

Liczby:

Liczba Pojedyncza:
Stanowi ona podstawową formę większości padmarańskich rzeczowników. Znaczna część wywodzi się z pierwszych (najbardziej popularnych zresztą) siedmiu schematów opończy alternacyjnej. Liczba pojedyncza określa obiekty występujące jednostkami, policzalne, czasami jedyne swojego rodzaju.

"Calit" [k͈ʰaɫit͈] 'Królik';
"Jalide" [ʓaɫiðʲ] 'Mężczyzna';
"Sa‘ar" [saʔʰar] 'Nóż';
"Ansub" [ansʊ̝b] 'Stół';
"Alñaŝ" [alɲaʆ] 'Słońce'.

Oraz kilka przykładów rzeczowników, które nie pochodzą z żadnego konkretnego rdzenia (za to rdzenie mogą być derywowane właśnie z tych rzeczowników na nowo):

"Añar" [aɲar] 'Ptak';
"Qear" [q͈ʲar] 'Drzwi';
"Ameat" [amʲat͈] 'Palec';
"Ĉurfe" [ʕ̝ʊ̝ɾfʲ] 'Kot';
"Añalra" [aɲaɫɾa] 'Kobieta'.

Liczba Syngulatywna:
Jest ona zazwyczaj derywowana z liczby pojedynczej (w proto-padmarańskim samodzielnie nie istniała, powstała dopiero dużo później), oznaczana zawsze przez sufiks "-ar". Określa ona wszelkie skupiska ludzi/przedmiotów/zwierząt, obiekty o trudnej do określenia liczbie (np. rzeczowniki niepoliczalne) oraz niektóre pojęcia abstrakcyjne. Jest także używana przy zdaniach ogólnikowych pokroju "Słoń jest duży (każdy słoń jest duży/słoń jako taki jest duży)". Końcówka "-ar" jest bardzo popularna wśród słów liczby pojedynczej, dlatego mogą powstawać dylematy wobec tego, czy słowo jest liczby pojedynczej czy syngulatywnej, wówczas nie obejdzie się bez pomocy słownika.

"Jalidear" [ʓaɫiðʲar] 'Grupa mężczyzn' od "Jalide" 'Mężczyzna';
"Artar" [aɾt͈ʰar] 'Wataha' od "Art" 'Wilk';
"Latar" [lat͈ʰar] 'Mleko';
"Mar" [mar] 'Sól';
"Amar" [amar] 'Morze, jezioro, staw' od "Amu" 'Woda'.

Liczba Mnoga:
Liczba mnoga powstaje poprzez alternację opończy samogłoskowej wyrazu podstawowego (chyba, że jest on nieregularny), jej znacznikiem jest przyrostek "-an", który,  co ciekawsze, jest taki sam jak końcówka drugiego przypadku, intransytywu. Sufiks liczby mnogiej powstrzymuje zatem dodanie drugiego, przez co liczba mnoga wygląda tak samo w absolutywie oraz intransytywie. Określa ona zazwyczaj obiekty występujące masowo, z których zazwyczaj można też wyodrębnić osobne sztuki.

"Ajmeaþan" [aʓmʲaθan] 'Gwiazdy' od "Jameaþ" 'Gwiazda';
"Aĉtaican" [aʕ̝t͈ʰajk͈͈ʰan] 'Dzieci' od "Ĉatic" 'Dziecko';
"Amnaitan" [amnajt͈ʰan] 'Listy' od "Amint" 'List';
"Qeuñiqaran" [q͈ʲʊ̝ɲiq͈ʰaran] 'Łabędzie' od "Qeuñiqar" 'Łabądź';
"Arban" [aɾban] "Ojcowie" od "Arb" 'Ojciec'.

Liczba Podwójna:
Jest ona derywowana z liczby mnogiej, zastępując sufiks "-an" poprzez "-um" (także nie istniała na etapie proto-padmarańskiego). Odnosi się ona do obiektów występujących w parach, dwójek osób/zwierząt/przedmiotów oraz rzeczy z natury parzystych/składających się z dwóch części.

"Aclitum" [ak͈lit͈ʰʊ̝m] 'Para rękawic' od "Calit" 'Rękawica';
"Asneirum" [asnʲiɽʊ̝m] 'Dwójka bliźniąt' od "Saneir" 'Bliźniak';
"Usimum" [ʊ̝simʊ̝m] 'Nogi' od "Usim" 'Noga';
"Aľxaitum" [aʫˤħajt͈ʰʊ̝m] 'Nerki' od "Aľixt" 'Nerka'.
"Naqeum" [naq͈ʲʊ̝m] 'Usta' od "Naqei" 'Warga';

"Ailŝum" [ajlʆʊ̝m] 'Oczy' od "Ailŝ" 'Oko';
"Uldum" [ʊ̝ldʊ̝m] 'Ręce' od "Uldu" 'Ręka';
"Abĉeadeum" [abʕ̝ʲaðʲʊ̝m] 'Jądra' od "Baĉeade" 'Jądro';
"Aďmuzeum" [adˤmʊ̝zʲʊ̝m] 'Mózg' od "Aďmuze" 'Półkula Mózgu';
"Uŝhaľum" [ʊ̝ʆhaɮˤʊ̝m] 'Okulary' od "Uŝhaľa" 'Szkło';

"Aĉtaixum" [aʕ̝t͈ʰajħʊ̝m] 'Płuca' od "Ĉatix" 'Płuco';
"Azpeuṽum" [azp͈ʲʊ̝vˤʊ̝m] 'Spodnie' od "Azpeuṽ" 'Nogawka';
"Aŝqeaizum" [aʆq͈ʲajzʊ̝m] 'Nożyczki' od "Ŝaqqêiz" 'Ostrze';
"Ac‘augum" [ak͈ʔawgʊ̝m] 'Tyłek' od "Acu‘gi" 'Pośladek';
"Sagatirum" [sagat͈ʰiɽʊ̝m] 'Powrót i ponowne odejście' od "Sagatira" 'Powrót'.

Liczba podwójna może także tworzyć nowe słowa z dwóch już istniejących, prezentując ich połączenie logiczne; takich słów nie ma dużo, toteż nie ma faktycznych reguł wobec ich tworzenia:

"Alrinateum" [aɫɾinaθʲʊ̝m] 'Horyzont' od "Alr" 'Ziemia, ląd' i "Natea" 'Niebo';
"Arbanadrum" [aɾbanadɽʊ̝m] 'Rodzice' od "Arb" 'Ojciec' oraz "Nadra" 'Matka';
"Alñaŝqairum" [alɲaʆq͈ʰajrʊ̝m] 'Słońce i księżyc' od "Alñaŝ" 'Słońce' oraz "Qaira" 'Księżyc';
"Arjildarum" [aɾʓildaɽʊ̝m] 'Doba' od "Arj" 'Dzień' i "Ildar" 'Noc';
"Lirtabum" [liɾt͈ʰabʊ̝m] 'Moralność' od "Lir" 'Dobro' i "Tab" 'Zło';
"Murfandum" [mʊ̝ɾfandʊ̝m] 'Pora obiadowa' od "Murfa" 'Obiad' oraz "Andu" 'Czas';
"Jalidqêañum" [ʓaɫiðʲq͈ʲaɲʊ̝m] 'Małżeństwo' od "Jalide" 'Mężczyzna' i "Qeaña" 'Żona'.

Liczba Zerowa:
Liczba zerowa prezentuje głównie pojęcie nieobecności ani jednego elementu danego rzeczownika (jego niebyt, nieistnienie, brak). Może to służyć przekazywaniu informacji, iż czegoś jest dosłownie zero, bądź też czegoś się nie ma (tak właśnie w padmarańskim tworzy się przeczenia rzeczowników). Liczba zerowa posiada zazwyczaj swoją własną opończę samogłoskową, niemniej w każdym wypadku słowo w liczbie mnogiej jest okalane cyrkumfiksem "i- -i".

"Iñalri" [iɲaɫɾi] 'Brak kobiet' od "Añalra" 'Kobieta';
"Itamari" [it͈ʰamari] 'Brak młotków' od "Tamar" 'Młotek';
"Ictareaci" [ik͈t͈ʰarʲak͈ʰi] 'Brak przegranej' od "Catarecana" 'Przegrana';
"Irbi" [iɾbi] 'Brak ojców' od "Arb" 'Ojciec';
"Iquzeuni" [iq͈ʰʊ̝zʲʊ̝ni] 'Brak mieczy' od "Aqzeun" 'Miecz'.

Liczba zerowa jest jednym z dwóch podstawowych sposobów na tworzenie zaprzeczeń w padmarańskim. Jeśli zaprzeczany jest rzeczownik, zawsze należy używać liczby zerowej, o czym szerzej potem.

Odmiana rzeczownika przez czasy:
Padmarańskie rzeczowniki mają dość unikalną sposobność do odmieniania się przez czasy, co jest też głównym sposobem na tworzenie czasu przyszłego (porównajcie sobie polskie "moja eks-żona" bądź "mój były"), najpierw jednak o samej konstrukcji. Istnieje dość pełna grupa prefiksów (pochodzących zresztą od przysłówków), które określają "położenie rzeczownika" na osi czasowej (niejako także jego dokonalność). Spójrzmy chociażby na poniższe rzeczowniki:

"Muďasama" [mʊ̝dˤasama] 'Pokolenie, generacja';
"Najlea" [naʓʎa] 'Żona';
"Arrib" [aʀɾib] 'Król';
"Arj" [aɾʓ] 'Dzień';
"Aþulqe" [aθʊ̝ɮq͈ʲ] 'Sprawdzian, test'.

A teraz spróbujmy je odmienić przez pięć podstawowych prefiksów:

"Muďasama" + "Iþra-" = "Iþraďasama"* 'Dzisiejsze pokolenie' od "Iþraum" 'Dzisiaj';
"Najlea" + "Sura-" = "Suranajlea" 'Była żona' od "Suranna" 'Niegdyś, kiedyś';
"Arrib" + "Imtu-" = "Imturrib" 'Przyszły król' od "Imtunna" 'Kiedyś, pewnego dnia';
"Arj" + "Aura-" = "Aurarj" 'Wczorajszy dzień' od "Auran" 'Wczoraj';
"Aþulqe" + "Aitu-" = "Aituþulqe" 'Jutrzejszy sprawdzian' od "Aitum" 'Jutro'.

Przedrostki te mogą się dołączać do teorytycznie każdego rzeczownika (teorytycznie, ponieważ "wczorajsza przyszłość" to byt nielogiczny, nawet we wszelkich grach słownych), co daje możliwość tworzenia czasu przyszłego (istnieją co prawda konstrukcje zastępcze z czasownikami "zamierzać", ale na gramatycznym poziomie stoją one wciąż w czasie teraźniejszym, nawet w odczuciu mówiącego).

* - Dlaczego w tym miejscu nie występuje forma "Iþramuďasama"? Otóż w padmarańskim istnieje grupa alternacji, która posiada bazowy przyrostek ("mu-", "sa-" bądź "ca-"), otóż przy dołączaniu przedrostków wypada on na rzecz elementu dodanego (wyjątkiem jest cyrkumfiks liczby zerowej, wtedy wciąż zostaje pozostałość spółgłoski w słowie).
Obrazek
Awatar użytkownika
Ghoster
Global Moderator
Posty: 497
Rejestracja: sob paź 13, 2012 8:08 pm

[align=center]Obrazek[/align]

W padmarańskim stosuje się dziewięć przypadków, z czego ich użycie nie zawsze jest przewidywalne (niejednokrotnie funkcję prepozycjonału przejmuje intransytyw). Najpierw zobaczmy jednak jakie przypadki są w padmarańskim, jak się ich używa oraz jakie są ich nazwy wewnątrz języka.

Absolutyw – "Arqare" [aʀq͈ʰarʲ] 'Doznający, odczuwający'
Intransytyw – "Mujďeih" [mʊ̝ʓðʲˤih] 'Wykonawca, decydent'
Ergatyw – "Jamein" [ʓamʲin] 'Źródło, początek'
Biernik – "Iqsear" [iq͈sʲar] 'Biorca, cel'
Narzędnik – "Ĉaṽeib" [ʕ̝avʲˤib] 'Narzędzie'
Possesyw – "Anxeite" [anħʲiθʲ] 'Właściciel'
Prepozycjonał – "Aþicra" [aθik͈ɾa] 'Następstwo'
Essyw – "Aligere" [aɫiɣʲɾʲ] 'Kształt, forma'
Wołacz – "Samaxeura" [samaħʲʊ̝ra] 'Wezwanie, przywołanie'

Poniżej pełna, jedyna deklinacja padmarańszczyzny:

[align=center]Obrazek[/align]

Przypadki podzielimy na dwie główne grupy:

Θaŝŝitea [θaʆːiθʲa] – Są to przypadki obejmujące podstawowe formy morfosynktatyczne, wokół których kręci się podstawa gramatyki padmarańskiego:

Absolutyw – Jest to podmiot w zdaniach nieprzechodnich, w których przekazuje on informację na temat bierności strony doświadczającej wobec czasownika. Obejmuje on zatem wszystkie czasowniki statyczne (o opończy "CaCuCna") oraz większość czasowników dynamiczno-statycznych (z osnową "CaCiCna"), co może być pomocne w odgadnięciu tego jak bardzo "aktywny wobec podmiotu" jest dany czasownik.

"Tafimnas qileaj";
[t͈ʰafimnas q͈ʰiʎaʓ];
{leżeć3.SG piesABS-SG};
'Pies leży'.

"Maturnus aŝlubea";
[mat͈ʰʊ̝ɾnʊ̝s aʆlʊ̝bʲa];
{być-mądrym3.SG starzecABS-SG};
'Starzec jest mądry'.

Intransytyw – W podstawowych konstrukcjach jest on po prostu podmiotem w zdaniach nieprzechodnich, gdzie wskazuje na aktywność, którą niesie ze sobą czasownik (obejmuje zatem wszelkie czasowniki dynamiczne (CaCaCa) oraz niewielką część czasowników dynamiczno-statycznych, wobec których nie ma określonych reguł w padmarańskim).

"Ja‘atesu añalrun";
[ʓaʔaθʲsʊ̝‿ɲaɫɾʊ̝n];
{gotować3.SG.F kobietaINT-SG};
'Kobieta gotuje'.

"Cañarsa jalidean";
[k͈ʰaɲaɾsa ʓaɫiðʲan];
{spożywać3.SG mężczyznaINT-SG};
'Mężczyzna spożywa'.

Ergatyw – Jest on rozumiany powszechnie jako agens, czyli podmiot w zdaniu przechodnim, stronę, która jest bardziej aktywna w sytuacji jaką opisuje czasownik.

"Sateiŝanra añara ceanaresu";
[saθʲiʆanɾa‿ɲara k͈ʲanaɾʲsʊ̝];
{młodeBIE-PL ptakERG-SG.F karmić3.SG.F};
'Ptak karmi młode'.

"Aqeñani qeaña damazsu";
[aq͈ʲɲani q͈ʲaɲa damazsʊ̝];
{mążBIE-SG żonaERG-SG kłócić-się3.SG.F};
'Żona kłóci się z mężem'.

W padmarańskim istnieje czasownik "Damaza" [damaza] 'kłócić się', który jest czasownikiem dynamicznym, w dodatku przechodnim (inaczej: "kłócić kogoś" oznacza "kłócić się z kimś"), zatem tłumaczenie na polski nie oddaje zbyt dobrze gramatycznej sytuacji w tym przypadku.

Biernik – Biernik jest po prostu szeroko rozumianym pacjensem, czyli orzeczeniem w zdaniu przechodnim (bądź: obiektem, który zazwyczaj nie koreluje bezpośrednio z czasownikiem na poziomie logicznym).

"Aĉtaicani arba nacamsa";
[aʕ̝t͈ʰajk͈ʰani‿ɾba nak͈ʰamsa];
{dzieckoBIE-PL ojciecERG-SG uczyć3.SG.M};
'Ojciec uczy dzieci'.

"Cudmini ďuleura qeamahastar";
[k͈ʰudmini dˤʊ̝ʎʊ̝ra q͈ʲamahast͈ʰar];
{niedźwiedźBIE-SG myśliwyERG-SG zabić3.SG.M-Cz.Prze.};
'Myśliwy zabił niedźwiedzia'.

Teraz nieco dogłębniej: powyższe zasady *nie zawsze* zgadzają się z faktycznym wyglądem zdania w padmarańskim, bowiem zależy to od wielu innych czynników. Na pierwszy przykład weźmy konstrukcję, w której używamy, przykładowo, liczby podwójnej:

"Uqeleamu limei adlaseuman tanatceum";
[ʊ̝q͈ʲɮʲamʊ̝ ɫimʲi‿dlasʲʊ̝man t͈ʰanat͈k͈ʲʊ̝m];
{szkołaPRE-SG na przyjacielINT-DL iść3.DL.M};
'Dwóch przyjaciół idzie do szkoły'.

Sytuacja bardzo prosta: czasownik nie ma w tej sytaucji funkcji przechodnej, natomiast podmiot jest wobec niego logicznie aktywny (ktoś *idzie*, czyli wykonuje jakieś konkretne działanie), zatem używamy intransytywu. Co się jednak stanie, jeśli wyrażenie "Dwóch przyjaciół" zamienimy na "Trzech przyjaciół"?

"Uqeleamu limei adlaseara acs tanatda";
[ʊ̝q͈ʲɮʲamʊ̝ ɫimʲi dlasʲara‿k͈s(i) t͈ʰanat͈da];
{szkołaPRE-SG na przyjacielERG-SL trzy iść3.SL.M};
'Trzech przyjaciół idzie do szkoły'.

Dość dużo wydarzyło się w tym zdaniu. Nader wszystko konstrukcję liczby podwójnej należało zamienić na konstrukcję z liczebnikiem "trzy" (jako iż w padmarańskim nie ma czegoś takiego jak "liczba potrójna"), niemniej ta zmiana potęguje kolejne zmiany. Ciekawą cechą takich konstrukcji z liczebnikami jest fakt, iż w padmarańskim następuje wtedy "rozkształcenie" liczby pierwotnej, to jest: jeżeli liczebnik jest większy niż dwa (to jest: trzy i wżwyż), należy *zawsze* użyć liczby syngulatywnej (jako iż sama liczba rzeczownika nie jest już ważna, gdyż określa ją liczebnik, ważny jest natomiast fakt, iż rzeczownik przedstawia wtedy jakąś określoną grupę osób/przedmiotów/pojęć w ogóle), naturalnie zmiana liczby rzeczownika pociąga za sobą zmianę liczby czasownika. Oraz, oczywiście, sam ergatyw. Tak, dodanie liczebnika sprawia także, iż intransytyw zmienia się w ergatyw (nie dotyczy to jednak tylko i wyłącznie intransytywu; ergatyw zostaje w formie ergatywu oraz biernik w formie biernika, jednakowoż absolutyw zmienia się w takich sytuacjach na biernik, z czego można wyciągnąć prostą konkluzję, iż liczebnik wymusza zmianę przypadku tylko i wyłącznie na podmiocie w zdaniach nieprzechodnich).

Cavateula [k͈ʰavaθʲʊ̝ɫa] – Jest to druga grupa przypadków, która obejmuje pięć przypadków, które nie wchodzą w skład powyższej listy *oraz* intransytyw (jako iż istnieją przyimki, które zamieniają formę rzeczownika nie na prepozycjonał, a na intransytyw).

Narzędnik – Służy do określania obiektu używanego jako narzędzia (fizycznego bądź wyobrażeniowego) ku osiągnięciu czegoś. Jako iż narzędnik nie obejmuje żadnej z podstawowych ról morfosynktatycznych, należy też wspomnieć gdzie w zdaniu powinien się on znajdować; otóż (zazwyczaj) pozycjonuje się on tuż przed czasownikiem, zatem (znów: zazwyczaj, jeśli występuje) po podmiocie (chyba że jest wyrażony właśnie czasownikiem).

"Liŝtari acraicumra cañari";
[liʆt͈ʰari‿k͈ɾajk͈ʰʊ̝mɾa k͈ʰaɲari];
{ryżBIE-SL-F pałeczkaNAR-DL-M spożywać1-SG-M/F};
'Jem ryż pałeczkami'.

Warto zwrócić uwagę na to, iż "pałeczki" stoją w liczbie podwójnej, gdyż je się właśnie dwoma pałeczkami, a ryż jest niepliczalny, stoi zatem w syngulatywie (w tej sytuacji występuje jednak pewna dwuznaczność: otóż zdanie może oznaczać "Jem ryż pałeczkami w tej chwili", ale także "Na ogół jem ryż pałeczkami").

Possesyw – Przekazuje on informację na temat posiadacza jakiegoś innego rzeczownika, zatem tyczy się obiektu posiadającego.

"Tamar anta musfallat";
[t͈ʰamar ant͈ʰa mʊ̝sfaɫːat͈];
{młotekABS-SG-M on3-SG-M budowniczyPOS-SG-M};
'To młotek budowniczego'.

Prepozycjonał – Jest on używany w korelacjach z różnymi przyimkami (z większością, jednak nie z wszystkimi).

"Ugsaĉu limei tafimnas";
[ʊ̝sgaʕ̝ʊ̝ ɫimʲi t͈ʰafimnas];
{ziemiaPRE-SG na leżeć3-SG-M};
'On leży na ziemii'.

Essyw – Prezentuje on konstrukcję wyrażenia przysłówkowego bądź, inaczej, przybierania formy jakiegoś obiektu.

"Anta aṽeurtica neamatastar";
[ant͈ʰa‿vʲˤʊ̝ɾt͈ʰik͈ʰa nʲamat͈ʰast͈ʰar];
{to3-SG-M mistrzESS-SG-M robić3-SG-M-Cz.Prze.};
'Zrobił to jak mistrz/mistrzowsko'.

Wołacz – Używany przy zwrotach bezpośrednich. Obecnie zanika (każdy mój konlang ma zanikający wołacz).

"Arbu!"
[aɾbʊ̝];
{ojciecVOC-SG-M};
'Ojcze!'

Intransytyw – Nie ma tu wiele do tłumaczenia, intransytyw znajduje się w tej grupie tylko dlatego, że przejmuje formę prepozycjonału przy niektórych przyimkach.

"Qileaj ansuban apeur tafimnas";
[q͈ʰiʎaʓ ansʊ̝ban ap͈ʲʊ̝ɾ t͈ʰafimnas];
{piesABS-SG stółINT-SG-M pod leżeć3-SG-M};
'Pies leży pod stołem'.
Obrazek
Awatar użytkownika
Ghoster
Global Moderator
Posty: 497
Rejestracja: sob paź 13, 2012 8:08 pm

[align=center]Obrazek[/align]

Po padmarańsku zdanie imienne zwie się "Muraqarea" [mʊ̝raq͈ʰarʲa] 'Doznanie, odczucie' i należy do osobnej grupy zdań nazywanych "Saxaduma" [saħadʊ̝ma] 'Samoistność, samodzielność', obejmujących wszelkie konstrukcje rzeczownikowe wykluczające czasowniki (zalicza się tam większość form czasu przyszłego, formy possesywne oraz, i o tym tutaj będzie, właśnie zdania imienne).

By stworzyć najprostszą możliwą konstrukcję "X jest Y" należy przypomnieć sobie, iż szykiem wyrazów w orzeczeniach imiennych jest SOV (w przeciwieństwie do każdego innego rodzaju zdań w padmarańskim, gdzie to właśnie podmiot znajduje się za orzeczeniem). Do stworzenia takiej konstrukcji (w której nie będzie zresztą żadnego czasownika) potrzebne nam będą dwa przypadki: absolutyw oraz intransytyw; pierwszy obejmie wówczas rolę podmiotu, drugi natomiast, oczywiście, orzeczenia:

"Afteid" [afθʲid] 'Dom' (jest to rzeczownik męski, zatem orzeczenie musi się z nim zgadzać co do rodzaju; użyjemy zatem końcówki "-an" intransytywu);
"Qalur" [q͈ʰaɫʊ̝r] 'Duży, wielki' .

"Afteid qaluran";
[afθʲid q͈ʰaɫʊ̝ran];
{domABS-M dużyINT-M};
'Dom jest duży'.

Konstrukcję możemy oczywiście rozszerzyć o dodatkowe człony:

"Alteale" [alθʲaʎ] 'Ładny, piękny';
"Ĉei" [ʕ̝ʲi] 'I, oraz, a także'.

"Afteid qaluran ĉei altealean";
[afθʲid q͈ʰaɫʊ̝ran ʕ̝ʲi lθʲaʎan];
{domABS-M dużyINT-M oraz ładnyINT-M};
'Dom jest duży i ładny'.

W taki sam sposób stworzyć możemy przeczenie, wystarczy, że postawimy orzeczenie w liczbie zerowej:

"Afteid iqlurin ĉei ilatealein";
[afθʲid iq͈ɮʊ̝rin ʕ̝ʲi‿ʔiɫaθʲaʎin] (warto zwrócić uwagę na to, iż pierwsza część cyrkumfiksu liczby zerowej nigdy nie ulega elizji);
{domABS-SG dużyINT-NL oraz ładnyINT-NL};
'Dom nie jest duży i ładny'.

Jeśli chcemy stworzyć konstrukcje bardziej ogólne, odnoszące się nie do danego obiektu, a danego typu obiektów (miast "dom" po prostu "wszystkie domy", "dom jako taki"), możemy użyć liczby syngulatywnej w absolutywie (co ciekawsze, w takiej sytuacji liczba intransytywu ulega neutralizacji przy liczbach syngulatywnej oraz podwójnej: bierze się do stąd, iż liczby te niegdyś nie istniały, w owych konstrukcjach zastępuje się je zatem ich pierwotnymi odpowiednikami: liczbą pojedynczą oraz mnogą).

"Algê" [aɮʲɣʲ] 'Słoń'.

"Algêar qaluran";
[aɮʲɣʲaɾ q͈ʰaɫʊ̝ran];
{słońABS-SL dużyINT-SG};
'Słoń jest duży/słonie są duże'.

A poniżej przykład odnoszący się do bardziej konkretnej sytuacji; tym razem jednak słowa różnić się będą rodzajem. Jeśli oba rzeczowniki w absolutywie mają inny rodzaj, wówczas orzeczenie *zawsze* przyjmuje formę żeńską (to samo tyczy się zresztą czasowników); przy okazji: wszystko co znajduje się w liczbie mnogiej bądź podwójnej jest automatycznie w formie żeńskiej.

"Ambija" [ambiʓa] 'Żyrafa'.

"Algêum ĉei ambijum qaluran";
[aɮʲɣʲʊ̝m ʕ̝ʲi ambiʓʊ̝m q͈ʰaɫʊ̝ran];
{słońABS-DL oraz żyrafaABS-DL dużyINT-PL};
'Dwa słonie i dwie żyrafy są duże'.

Jeśli natomiast mieszają się obie kategorie liczb (to jest obie osi liczb pojedyncza-syngulatywna oraz mnoga-podwójna), intransytyw przyjmuje formę mnogą. Dodatkowo, dla zachowania logiki wypowiedzi, dodamy dwa słowa, odmieniające się zresztą jak rzeczowniki.

"Adeir" [aðʲir] 'Cały, każdy, wszystkie';
"Seaire" [sʲajrʲ] 'Ten, ten konkretny'.

"Adeirar algêar ĉei seaireum ambijum qaluran";
[aðʲirar aɮʲɣʲaɾ ʕ̝ʲi sʲajrʲʊ̝m ambiʓʊ̝m q͈ʰaɫʊ̝ran];
{wszystkieABS-SL słońABS-SL oraz teABS-DL żyrafaABS-DL dużyINT-PL};
'Wszystkie słonie i te konkretne dwie żyrafy są duże'.

Do zdobytych powyżej informacji możemy także dodać czas przyszły rzeczowników (o którym pisałem wcześniej) oraz jakiś przyimek (pamiętajmy, że padmarański jest językiem lewogłowym, tak jak przymiotniki, przyimki znajdują się *za* rzeczownikiem, nie przed nim).

"Ibei" [ibʲi] 'W, wewnątrz, w środku' (jak większość przyimków reaguje prepozycjonałem).

"Aitulgê afteidu ibei";
[ajt͈ʰʊ̝ɮʲɣʲ afθʲidʊ̝‿bʲi];
{JutrosłońABS domPRE w};
'Jutro w domu będzie słoń'.

Oczywiście tego typu zdania niosą ze sobą nie tylko znaczenie, ale także odczucie, którego nie można przetłumaczyć na inne języki. Czas przyszły został w tym przypadku odniesiony do słonia, co można akuratniej przetłumaczyć jako 'Jutrzejszy-słoń będzie w domu', co nie wyklucza, iż słoń był w domu jeszcze dzisiaj.

Łącząc wszystkie powyższe informacje, można stworzyć bardzo rozbudowane zdania:

"Ilramna" [iɫɾamna] 'Ale, niemniej';
"Axrêub" [aħʲɽʲʊ̝b] 'Na zewnątrz, zewnętrze'.

"Aitulgêum ilramna imtuimibuji afteidu ĉei axrêubu ibei";
[ajt͈ʰʊ̝ɮʲɣʲʊ̝m iɫɾamna imtʊ̝ʔimibʊ̝ʓi‿fθʲidʊ̝ ʕ̝ʲi ħʲɽʲʊ̝bʊ̝‿bʲi];
{JutrosłońABS-DL ale KiedyśżyrafaABS-NL domPRE-SG oraz zewnętrzePRE-SG w};
'Jutro w domu i na zewnątrz będą dwa słonie, ale w przyszłości już żadnych żyraf'.

Naturalnie tego typu konstrukcje się raczej nie zdarzają, ale są jak najbardziej możliwe z gramatycznego punktu widzenia.
Obrazek
Awatar użytkownika
Ghoster
Global Moderator
Posty: 497
Rejestracja: sob paź 13, 2012 8:08 pm

[align=center]Obrazek[/align]

Czasowniki w padmarańskim odmieniają się przez cztery liczby (koniugacje nie obejmują liczby zerowej), dwa rodzaje, a także dwa czasy (teraźniejszy oraz dwa aspekty czasu przeszłego – dokonany i niedokonany). Konstrukcje czasu przyszłego tworzy się poprzez grupę specjalnych czasowników, o których powiem więcej za chwilę. Czasowniki dzielą się na trzy grupy, różniące się bazowo opończą samogłoskową: pierwszą kategorię stanowią czasowniki dynamiczne (o osnowie "CaCaCa"), które prezentują czynności możliwe do zobaczenia, podczas których podmiot faktycznie wykonuje jakieś fizyczne działanie, najczęściej są to czasowniki przechodne.

"Cañara" [k͈ʰaɲara] 'Jeść/pić' (w padmarańskim nie ma osobnego słowa na te dwie czynności, jest po prostu "spożywać");
"Tamara" [t͈ʰamara] 'Uderzać, naciskać' (warto zwrócić uwagę na rdzeń: ten sam co przy "Tamar" 'Młotek');
"Seaxaľa" [sʲaħaɮˤa] 'Atakować, napadać';
"Teagama" [θʲagama] 'Wycierać, ocierać się o coś';
"Jalava" [ʓaɫava] 'Dotykać'.

Drugą kategorię stanowią czasowniki dynamiczno-statyczne, określające zazwyczaj czynności abstrakcyjne, lecz takie, na które ma wpływ, które może kontrolować, lecz nie podejmuje przy nich faktycznego działania. Ta grupa przyjmuje alternację "CaCiCna".

"Tareibna" [t͈ʰarʲibna] 'Myśleć, rozważać';
"‘Asimna" [ʔasimna] 'Lubić, być z czegoś zadowolonym';
"Θajicna" [θaʓik͈na] 'Móc, być zdolnym do czegoś, mieć fizyczną możliwość';
"Reaximena" [ɾʲaħimʲna] 'Mieć coś komuś za złe';
"Faŝizna" [faʆizna] 'Obrazić się'.

Ostatnią kategorią są czasowniki statyczne o opończy "CaCuCna", które prezentują zazwyczaj pojęcia abstrakcyjne bądź stany, nigdy faktyczne działania li czynności podmiotu.

"Calurna" [k͈ʰaɫʊ̝ɾna] 'Być dobrym';
"Peaṽujna" [p͈ʲavˤʊ̝ʓna] 'Być niskim, niewysokim';
"Cañurna" [k͈ʰaɲʊ̝ɾna] 'Być głodnym, być spragnionym';
"Sanutna" [sanʊ̝t͈na] 'Być rozmownym, być gadatliwym';
"Qalurna" [q͈ʰaɫʊ̝ɾna] 'Być dużym, być wielkim'.

No dobrze, poznaliśmy trzy rodzaje czasowników; teraz pora, by nauczyć się je odmieniać. Istnieją trzy schematy koniugacyjne, po jednym dla każdego rodzaju czasowników, i warto wspomnieć tutaj o dość ciekawym zjawisku neutralizacji liczby przy czasownikach statycznych bądź dynamiczno-statycznych. Otóż nie posiadają one osobnej odmiany dla liczby syngulatywnej oraz liczby podwójnej (nie ma zatem "oni dwoje to robią", jest po prostu "robią"; jeśli potrzeba ujednoznacznienia, stosuje się wówczas dodatkowo zaimek "oni dwoje", to samo tyczy się liczby syngulatywnej, przy której trzeba dodać odpowiedni rzeczownik bądź użyć uniwersalnego zaimka "Asĉeu" [asʕ̝ʲʊ̝], który służy po prostu podtrzymaniu podmiotu ostatniej wypowiedzi).

Poniżej prezentuję koniugacje w czasie teraźniejszym odnoszące się do wszystkich trzech grup czasowników:

[align=center]Koniugacja I - Dynamiczna:
Obrazek[/align]

[align=center]Koniugacja II - Dynamiczno-statyczna:
Obrazek[/align]

[align=center]Koniugacja III - Statyczna:
Obrazek[/align]

A teraz odmiana w czasie przeszłym dokonanym:

[align=center]Koniugacja I - Dynamiczna:
Obrazek[/align]

[align=center]Koniugacja II - Dynamiczno-statyczna:
Obrazek[/align]

[align=center]Koniugacja III - Statyczna:
Obrazek[/align]
Obrazek
Awatar użytkownika
Ghoster
Global Moderator
Posty: 497
Rejestracja: sob paź 13, 2012 8:08 pm

[align=center]Obrazek[/align]

Kolory:
Kolory w padmarańskim pochodzą od nazw obiektów, które owe kolory prezentują w naturze, jednak wykształciły się w sposób raczej odmienny niż w innych językach. Cała gama kolorów zdaje się być podzielona na dwie części, to jest na barwy jasne oraz barwy ciemne. Podstawowe kolory znane nam są dla Padmarańczyków mieszankami jasno-ciemnymi, jaskrawymi i dość nienaturalnymi odcieniami.

Kolory jasne:
"Saŝmar" [saʆmar] 'Biały' od "Ŝamar" 'Śnieg';
"Asife" [asifʲ] 'Jasno-szary' od "Saufe" 'Siwy mężczyczna';
"Amiru" [amiɽʊ̝] 'Błękitny, jasno-niebieski' od "Amu" 'Woda';
"Ijqire" [iʓq͈ʰirʲ] 'Różowy, jasno-fioletowy' od "Jaqarea" 'Wrzos';
"Aseitear" [asʲiθʲar] 'Jasno-zielony, oliwkowy' od "Seateur" 'Roślina, krzew';
"Iñufrat" [iɲʊ̝fɾat͈] 'Żółty, pomarańczowy, jasno-czerwony' od "Añifra" 'Róża'.

Kolory ciemne:
"Ilidar" [iɫidar] 'Czarny' od "Ildar" 'Noc';
"Zeunicr" [zʲʊ̝nik͈ɾ] 'Ciemno-szary' od "Zeanic" 'Cień';
"Uzm" [ʊ̝zm] 'Ciemno-niebieski, lazurowy' od "Azmi" 'Hiacynt';
"Anbat" [anbat͈] 'Ciemno-różowy, ciemno-fioletowy' od "Anabtu" 'Zachód słońca, wieczór';
"Taleicre" [t͈ʰaʎik͈ɾʲ] 'Ciemno-żółty, ciemno-zielony (zgniły)' od "Taleuc" 'Mech';
"Lafar" [lafar] 'Ciemno-czerwony, bordowy' od "Lafru" 'Krew' (warto zwrócić uwagę na podobieństwa rdzenia do odpowiednika koloru powyżej).

Zdrobnienia:

Zdrobnienie ("Ana‘euza" [anaʔʲʊ̝za] 'Zmniejszenie') w padmarańskim tworzy się na różne sposoby, lecz należy wziąć pod uwagę, iż w wielu sytuacjach zdrobnienie jest używane jako całkowicie nowe słowo w słowniku, a znaczenia mogą się zmienić diametralnie.

Pierwszy sposób to użycie interfiksu "-ale-", który pozycjonuje się w podstawowej opończy między drugim a trzecim radykałem:

"Aftealeid" [afθʲaʎid] 'Buda dla psa, klatka dla szczura' od "Afteid" 'Dom';
"Ĉataleic" [ʕ̝at͈ʰaʎik͈] 'Niemowlę' od "Ĉatic" 'Dziecko';
"Uŝhaleaľa" [ʊ̝ʆhaʎaɮˤa] 'Szklanka, kieliszek' od "Uŝhaľa" 'Szkło';
"Aqzealeun" [aq͈zʲaʎʊ̝n] 'Sztylet' od "Aqzeun" 'Miecz';
"Aĉeŝaleur" [aʕ̝ʲʆaʎʊ̝r] 'Mały tygrys/młody tygrys' od "Aĉeŝur" 'Tygrys'.

Równie często można użyć interfiksu "-asei-":

"Qileaseij" [q͈ʰiʎasʲiʓ] 'Mały pies/szczeniak' od "Qileaj" 'Pies';
"Calaseit" [q͈ʰaɫasʲit͈] 'Mały królik/młody królik' od "Calit" 'Królik';
"Amdaseica" [amdasʲik͈ʰa] 'Moment' od "Amdica" 'Mrugnięcie okiem';
"Raŝŝaseiru" [raʆːasʲirʊ̝] 'Witrażyk' od "Raŝŝiru" 'Witraż';
"Ansaseib" [ansasʲib] 'Stolik' od "Ansub" 'Stół'.

Nieregularne rzeczowniki mogą mieć także nieregularne zmiękczenia:

"Arzusei" [aɾzʊ̝sʲi] 'Pamiętnik, dziennik' od "Arzu" 'Książka';
"Amarsei" [amaɾsʲi] 'Jeziorko' od "Amar" 'Jezioro, staw';
"Cudmisein" [k͈ʰʊ̝dmisʲin] 'Miś, młody niedźwiedź' od "Cudmin" 'Niedźwiedź';
"Avasei" [avasʲi] 'Młody orzeł' od "Avas" 'Orzeł';
"Fa‘eileire" [faʔʲiʎirʲ] 'Myszka, mała mysz' od "Fa‘ere" 'Mysz'.

Zdrobnienia mogą mieć także wydźwięk pejoratywny:

"Ŝagaleul" [ʆagaʎʊ̝l] 'Nędzny plebejusz' od "Ŝagul" 'Chłop, farmer';
"Isaseire" [isasʲirʲ] 'Bożek' od "Isare" 'Bóg';
"‘Adaseiz" [ʔadasʲiz] 'Chłopczyk' od "‘Adaz" 'Chłopak, młodzieniec';
"Nadrasei" [nadɾasʲi] 'Zła matka' od "Nadra" 'Matka';
"Ĉurfeasei" [ʕ̝ʊ̝ɾfʲasʲi] 'Nieudacznik, oferma' od "Ĉurfe" 'Kot'.

Opcjonalnie można użyć obu interfiksów, co owocuje wielokrotnym zmiękczeniem (porównaj polskie "Księga - książka - książeczka"):

"Ansaleiseib" [ansaʎisʲib] 'Stoliczek' od "Ansaseib" 'Stolik';
"Sa‘aleaseir" [saʔaʎasʲir] 'Mały nożyk' od "Sa‘alear" 'Nożyk';
"Arzuleasei" [aɾzʊ̝ʎasʲi] 'Pamiętniczek' od "Arzusei" 'Pamiętnik'.

A na zakończenie trochę nazw zwierząt:

"Qeuñiqar" [q͈ʲʊ̝ɲiq͈ʰar] 'Łabądź';
"Añar" [aɲar] 'Ptak';
"Qileaj" [q͈ʰiʎaʓ] 'Pies';
"Fa‘ere" [faʔʲɾʲ] 'Mysz';
"Cudmin" [k͈ʰʊ̝dmin] 'Niedźwiedź';
"Ĉurfe" [ʕʊ̝ɾfʲ] 'Kot';
"Algê" [aɮʲɣʲ] 'Słoń';
"Ateire" [aθʲirʲ] 'Lew';
"Avas" [avas] 'Orzeł';
"Calit" [k͈ʰaɫit͈] 'Królik';
"Mabbit" [mabːit͈] 'Świnia';
"Ñarq" [ɲaɾq͈] 'Wąż';
"Geaumr" [ɣʲawmɾ] 'Owca';
"Aĉeŝur" [aʕ̝ʲʆʊ̝r] 'Tygrys';
"Maruxe" [maɽʊ̝ħʲ] 'Żółw';
"Art" [aɾt͈] 'Wilk';
"Ahn" [ahn] 'Koń';
"Burra" [bʊ̝ʀɾa] 'Osioł';
"Taveiď" [t͈ʰavʲidˤ] 'Wielbłąd';
"Taceihu" [t͈ʰak͈ʲihʊ̝] 'Krowa';
"Ŝaŝate" [ʆaʆaθʲ] 'Żaba';
"Adalŝ" [adalʆ] 'Baran';
"Asuct" [asʊ̝k͈t͈] 'Małpa';
"Gagi" [gagi] 'Wrona';
"Cattêiru" [k͈ʰaθʲːiɽʊ̝] 'Wiewiórka';
"Geantu" [ɣʲant͈ʰʊ̝] 'Nietoperz'.

Wśród tych nazw są trzy zapożyczenia z natlangów, znajdzie je ktoś?

Liczebniki:

1 - Ans [ans];
2 - Ceirum [k͈ʲiɽʊ̝m];
3 - Acs [ak͈s];
4 - Jimea [ʓimʲa];
5 - Zease [zʲasʲ];
6 - Acseirumi [ak͈sʲiɽʊ̝mi];
7 - Zeaseir [zʲasʲir];
8 - Jimear [ʓimʲar];
9 - Zeajimea [zʲaʓimʲa];
10 - Sale [saʎ], potocznie Zaza [zaza];
11 - Saleans [saʎans];
12 - Saleceir [saʎk͈ʲir];
13 - Saleacs [saʎak͈s];
14 - Salejimea [saʎʓimʲa];
15 - Aczeasei [ak͈zʲasʲi];
20 - Jimeazeasei [ʓimʲazʲasʲi], potocznie Salesale [saʎsaʎ];
25 - Qeai [q͈ʲaj];
30 - Acsalei [ak͈saʎi];
35 - Qeaisale [q͈ʲajsaʎ];
40 - Jimeasalei [ʓimʲasaʎi];
45 - Qeaisalesale [q͈ʲajsaʎsaʎ];
50 - Aŝd [aʆd], potocznie Aj [aʓ];
55 - Aŝdazease [aʆdazʲasʲ];
60 - Aŝdasale [aʆdasaʎ];
65 - Aŝdaczeasei [aʆdak͈zʲasʲi];
70 - Aŝdasalesale [aʆdasaʎsaʎ];
75 - Deilra [ðʲiɫɾa], potocznie Deil [ðʲil];
80 - Deilrazease [ðʲiɫɾazʲasʲ];
85 - Deilrasale [ðʲiɫɾasaʎ];
90 - Deilraczeasei [ðʲiɫɾak͈zʲasʲi];
95 - Deilrasalesale [ðʲiɫɾasaʎsaʎ];
100 - Ta‘se [t͈ʰaʔsʲ].

Przy porządkowych dodaje się jedynie "-dir", za wyjątkiem:
1. - Ansir [ansir];
2. - Ceirir [k͈ʲirir];
3. - Acsir [ak͈sir];
50. - Aŝir [aʆir];
100. - Ta‘seir [t͈ʰaʔsʲir].

Bardzo często zamiast liczebników porządkowych można spotkać formę z użyciem essywu:
"Jimeica";
[ʓimʲik͈ʰa];
{czterySG.ESS};
'Czwarty';
'Jako cztery/czwórkowo'.

Padmarańskie imiennictwo:

W społecznościach padmarańskich wykształciło się bogate imiennictwo nadawane latorośli, związane zarówno z tradycyjnym pojęciem nadawania imion jak i nowożytnemu systemowi przydomków wśród padmarańskiej szlachty (o którym może jednak innym razem); zacznijmy jednak od imion nadawanych dzieciom przy narodzinach. Przyjęło się, iż Padmarańczycy poczęli nadawać dzieciom imiona związane często z cechami ludzi silnych i odważnych u chłopców, a także cechami ludzi pięknych i spokojnych u dziewcząt:

"Afvar" [afvar] od prapadmarańskiego "Afavar" [afaʋ̞ar] 'Ojciec, opiekun' od rdzenia "F-V-R" 'Pilnować, przewodzić', prawdopodobnie najbardziej popularne;
"Arratin" [aʀɾat͈ʰin] od średniopadmarańskiego "Ratin" [rat͈ʰin] 'Twórca' od rdzenia "R-T-N" 'Tworzyć, kreować';
"Ismascali" [ismask͈ʰaɫi] od protopadmarańskiego "Ismu" [asmʊ̝] 'Syn' oraz "Ascar" [ask͈ʰaɺ] 'Duży, wielki'; warto wspomnieć, iż to jest jedyne padmarańskie imię męskie kończące się tradycyjnie na samogłoskę (w okresie średnio-padmarańskim pojawiła się tendencja do zanikania końcówek przypadków w konstrukcjach "Syn kogoś")*;
"Almascar" [almask͈ʰar] od średniopadmarańskiego "Almu" [almʊ̝] 'Syn' oraz "Ascar" [ask͈ʰar] 'Olbrzymi, gargantuiczny'; jest to późniejsze zniekształcenie powyższego miana*;
"Faur" [fawr] od prapadmarańskiego "Fawar" [fawaɺ] 'Zwycięstwa, triumfy', imię miało zwiastować sukcesy dziecka; prócz samego imienia nie ostała się żadna pozostałość po tym rdzeniu w padmarańskim;
"Cadam" [k͈ʰadam] od "Cudmin" [k͈ʰʊ̝dmin] 'Niedźwiedź';
"Almujzeaz" [almʊ̝ʓzʲaz] od "Almu" 'Syn' oraz "Ajzeaz" [aʓzʲaz] 'Potężny, silny' od rdzenia "J-Ze-Z" 'Być silnym';
"Aqmah" [aq͈mah] od średniopadmarańskiego "Aqmihu" [aq͈mihʊ̝] 'Zdobywca, uzurpator' od rdzenia "Q-M-H" 'Brać, przywłaszczać sobie';
"Azzim" [azːim] od średniopadmarańskiego "Azazim" [azazim] 'Zamożny, bogaty' od "Z-Z-M" 'Być wielmożnym, być szlachetnie urodzonym'.

* - Różnica między określeniami na syna - "Ismu" oraz "Almu" wzięła się z podziału języka padmarańskiego na dwie główne grupy dialektalne: saszmarańskie (od "Saŝmar" 'Śnieg') oraz lażadyjskie (od "Lajad" 'Mróz', zapewne pochodzące od wspólnego rdzenia w proto-padmarańskim). W dialektach saszmarańskich fonem /s/ lubił się często lateralizować do /ɬ/ (szczególnie w zbitkach spółgłoskowych), co następnie miało się zlać z fonemem /ʆ/. Użytkownikom dialektów lażadyjskich najwyraźniej spodobały się te formy słów i zamiast "rodzimych" "Ismu" 'Syn' czy "Asfai" 'Rosa' zapożyczyli te słowa z dialektów saszmarańskich jako "Almu" oraz "Alfai", niemniej, jako iż dialekty lażadyjskie słynęły z braku tolerancji dla głosek bocznych (ewidentnie w przeciwieństwie do dialektów saszmarańskich, które, bądź co bądź, prezentują powyższy "standard padmarański"), zamieniły ten fonem na proste /l/, po czym owe słowa przeniknęły na powrót do dialektów saszmarańskich.

Z dziewczęcych imion spotkać można:

"Ijafirei" [iʓafirʲi] od rdzenia "J-F-Re" 'Być pięknym, być przyciągającym uwagę';
"Ceansircei" [k͈ʲansiɾk͈ʲi] od średniopadmarańskiego "Ceani" [k͈ʲani] 'Córka' oraz "Sirceai" [siɾk͈ʲaj] 'Spokój, rozwaga';
"Tarea" [t͈ʰarʲa] od "Tarea" [t͈ʰarʲa] 'Kwiat';
"Qeañi" [q͈ʲaɲi] od "Qeuñiqar" [q͈ʲʊ̝ɲiq͈ʰar] 'Łabądź';
"Allageimea" [aɫːaɣʲimʲa] od średniopadmarańskiego "Allageime" [aɫːaɣʲimʲ] 'Spojrzenie' od rdzenia "L-Ge-Me" 'Spoglądać, obserwować niezauważenie'.

Jednak, jako iż Padmarańczycy byli społeczeństwem propagującym liczną latorośl, szybko okazywało się, iż wielu ludzi nosiło te same imiona, co zaczęto zastępować różnego rodzaju "komentarzami" by wiadomo było o kogo chodzi w sytuacjach społecznych:

"Afvar Almu Cadami" [afvar almʊ̝ k͈ʰadami] 'Afwar, syn Kadama';
"Ismascali Almu Ŝajavei" [ismask͈ʰaɫi‿lmʊ̝ ʆaʓavʲi] 'Ismaskeli, syn Kowala';
"Qeañi Jis Afteidi Atbadean" [q͈ʲaɲi ʓis afθʲidi‿t͈ʰbaðʲan] 'Kiani z domu Krawców';
"Ceansircei Acsir Jis Vumeiri Padmaralei" [k͈ʲansiɾk͈ʲi‿k͈siɾ ʓis vʊ̝mʲiri p͈ʰadmaraʎi] 'Kensirke, trzecia (córka) z rodu Padmarale'.

Padmarańskie pokrewieństwo:

[align=center]Obrazek[/align]

Podstawy padmarańskiej maniery:

W padmarańskim istnieje coś takiego jak "Aĉjade seairei" [aʕ̝ʓaðʲ sʲajrʲi] 'Zachowanie kogoś' (bardzo akuratnie można to przetłumaczyć na angielski; "One's behaviour"); termin ten łączy w sobie zasady współżycia z innymi ludźmi, etykietę zarówno plebejuszy jak i szlachty, a także tradycyjną postawę w każdej sytuacji dnia powszedniego oraz świątecznego. "Maniera", jak to będę tutaj ogólnikowo tłumaczył, postrzegana jest za niezwykle istotną, i chociaż istnieje wielka przepaść między tym co powinno się robić a tym co się robi (padmarańska młodzież szczególnie odrzuca niektóre z owych postaw), społeczeństwo Padmarańczyków dobrze zna wszystkie jej zasady.

"Aĉjade seairei mana ansubaru ĉei acñiraru" [aʕ̝ʓaðʲ sʲajrʲi mana‿nsʊ̝baɽʊ̝ ʕ̝ʲi‿k͈ɲiraɽʊ̝] 'Zachowanie przy stole' (dosłownie 'Zachowanie jednego przy stole oraz stole do jedzenia' - padmarański odróżnia "Ansub" [ansʊ̝b] 'Stół' od "Acñira" [ak͈ɲira] 'Stół do jedzenia' pochodzący od rdzenia "C-Ñ-R" 'Jeść, pić, spożywać'):
- Jeśli nie ma pośpiechu, nie należy wstawać od stołu jeśli inni nie są gotowi do wstania (wciąż jedzą/piją/piszą);
- Przy jedzeniu bądź bezalkoholowych trunkach należy innym zdobrorzeczyć "Macimi" [mak͈ʰimi] 'Zdrowia';
- Przy wznoszeniu toastu należy sprecyzować za co wznosi się toast; "Macimzi apeur" [mak͈ʰimzi‿p͈ʲʊ̝r] 'Za twoje zdrowie' (dosłownie 'Pod twoim zdrowiem');
- Zostawienie czegokolwiek na talerzu/w misce/w kielichu/kuflu/rogu/czymkolwiek jest oznaką tego, iż danie/trunek nie smakował, jest to niezwykle niegrzeczne;
- Tym samym przyjęło się, by na stole rozkładano wielkie miski wypełnione jedzeniem, by każda osoba sama nakładała sobie to co ma ochotę zjeść; jeśli jedzenie jest podane w inny sposób, uznaje się to za oznakę lenistwa gospodarza;
- Zarówno przed rozpoczęciem jedzenia jak i po jego zakończeniu należy podziękować; "‘Adirni" [ʔadiɾni] 'Dziękuję' bądź bardziej stosownie "A‘dari" [aʔdari] 'Podziękowaniom';
- Przy zasiadaniu do stołu należy położyć rękę na mostku, okazując w ten sposób wdzięczność.
Obrazek
Awatar użytkownika
Ghoster
Global Moderator
Posty: 497
Rejestracja: sob paź 13, 2012 8:08 pm

[align=center]Obrazek[/align]

Pierwsza sura Koranu:

"1.1 Isarrêat qabiccat ĉei añzallat atmeu leire!";
[isaʀʲɾʲːat͈ q͈ʰabik͈ːat͈ ʕ̝ʲi‿ɲzaɫːat at͈mʲʊ̝ ʎirʲ];
{bógPOS-SG miłosiernyPOS-SG oraz litościwyPOS-SG imięPRE-SG w};
'1.1 W Imię Boga Miłosiernego i Litościwego!'.

"1.2 Isareara qin muþahiña, ajisi arribara,";
[isarʲara q͈ʰin mʊ̝θahiɲa – aʓisi‿ʀɾibara]
{bógNAR-SG dla chwałaABS-SG, światBIE-PL władcaNAR-SG};
'1.2 Chwała Bogu, Panu światów,'.

"1.3 Qabicara ĉei añzalara,";
[q͈ʰabik͈͈ʰara ʕ̝ʲi‿ɲzaɫara];
{miłosiernyNAR-SG oraz litościwyNAR-SG};
'1.3 Miłosiernemu i Litościwemu,'.

"1.4 Azfeixi arji arribara.";
[azfʲiħi‿ɾʓi‿ʀɾibara];
{sądBIE-SG dzieńBIE-SG władcaNAR-SG};
'1.4 Królowi Dnia Sądu.'.

"1.5 Ĉeimatli zeiŝa zaminenin ĉei uŝtanara qin zeiŝa tageirnin.";
[ʕ̝ʲimat͈li zʲiʆa zaminʲnin ʕ̝ʲi‿ʆt͈ʰanara q͈ʰin zʲiʆa t͈ʰaɣʲiɾnin];
{oto tyBIE-SG czcić1.PL oraz pomocNAR-SG dla tyBIE-SG prosić1.PL};
'1.5 Oto Ciebie czcimy i Ciebie prosimy o pomoc.'.

"1.6 Amean alruľeara peufinara asei‘id.";
[amʲan aɫɾʊ̝ɮʲˤara p͈ʲʊ̝finara‿sʲiʔid];
{myBIE-PLdrogaNAR-SG prostaNAR-SG prowadzićIMP-SG};
'1.6 Prowadź nas drogą prostą.'.

"1.7 Alruľeara seaireani ateani acalurani teiladiltar, seimea iseairrêitu atean qeubi zu qadan, ĉei iseairrêitu atean deajicnaun.";
[aɫɽʊ̝ɮʲˤara sʲajrʲani‿θʲani ak͈ʰaɫʊ̝rani θʲiɫadilt͈ʰar - sʲimʲa ʔisʲajʀʲrʲit͈ʰʊ̝‿θʲan q͈ʲʊ̝bi zʊ̝ q͈ʰadan - ʕ̝ʲi ʔisʲajʀʲrʲit͈ʰʊ̝‿θʲan ðʲaʓik͈nawn];
{drogaNAR-SG oniPOS-PL którzyBIE-PL dobrodziejstwoBIE-PL obdarowywać2.SG-Cz.Prze. - zaś oniPOS-NL któryPRE-PL do ty2.SG-ABS złyINT-SG– oraz oniPOS-NL któryPRE-PL błądzić3.PL};
'1.7 Drogą tych, których obdarzyłeś dobrodziejstwami; nie zaś tych, na których jesteś zagniewany, i nie tych, którzy błądzą.'.

A tutaj można znaleźć nagranie całej sury; myślę, że nawet podołałem wymowie języka.

Poza tym, może kogoś to zainteresuje, wpisałem ostatni akapit sury w Google Translator i wykryło mi irlandzki.
> wat

Inkantacja Cthulhu:

"Afteidunta ĉei Rilahu ibei camafeireu limei Quþulu ŝabbitu ramirnas";
[afθʲidʊ̝nta ʕ̝ʲi riɫahʊ̝‿bʲi k͈ʰamafʲiɽʲʊ̝ ɫimʲi q͈ʰʊ̝θʊ̝ɫʊ̝ ʆabːit͈ʰʊ̝ ramiɾnas];
{domPRE-3.SG.M.DAT i R’lyehPRE w uśpieniePRE-SG na CthulhuABS martwyABS czekać3.SG.M};
'W swym domu w R’lyeh czeka w uśpieniu martwy Cthulhu'.

Pory roku:

"Cabaveiña" [k͈ʰabavʲiɲa] 'Wiosna' od "B-Ve-Ñ" 'Zboże';
"Saradura" [saradʊ̝ra] 'Lato', dosłownie 'Rozród zwierząt' od "R-D-R" 'Wydawać potomstwo w hodowli, rozradzać';
"Ucmatar"" [ʊ̝k͈mat͈ʰar] 'Jesień', dosłownie liczba syngulatywna od "Ucmati" [ʊ̝k͈mat͈ʰi] 'Liść';
"Saŝamura" [saʆamʊ̝ra] 'Zima' od "Ŝ-M-R" 'Śnieg, zimno, szron'.

Garderoba:

"Azala" [azaɫa] 'Ubiór':
"Itbase" [it͈basʲ] 'Chiton/peplos';
"Itbase qalur" [it͈basʲ q͈ʰaɫʊ̝r] 'Himation', dosłownie 'Duży chiton';
"A‘iŝ" [aʔʰiʆ] 'Szata, toga';
"Teurata" [θʲʊ̝rat͈ʰa] 'Płaszcz';
"Labat" [labat͈] 'Spódnica';
"Nivvirea" [nivːirʲa] 'Bonżurka';
"Ĉeañag" [ʕ̝ʲaɲag] 'Kontusz';
"Mun‘ea" [mʊ̝nʔʲa] 'Surdut';
"Azta" [azt͈ʰa] 'Gorset';
"Nagaľ" [nagaɮˤ] 'Suknia'.

"Aqai þatuñ" [aq͈ʰaj θat͈ʰʊ̝ɲ] 'Nakrycie głowy':
"Duĉad" [dʊʕ̝ad] 'Rańtuch';
"Adjate" [adʓaθʲ] 'Chusta';
"Qageama" [q͈ʰaɣʲama] 'Chusta zasłaniająca twarz od nosa w dół', można tłumaczyć jako 'Czarczaf';
"Atreu" [at͈ɽʲʊ̝] 'Wianek' od "Tarea" 'Kwiat'.

"Azalpeur" [azalp͈ʲʊ̝r] 'Bielizna' dosłownie 'Pod-ubranie';
"Jabbi" [ʓabːi] 'Majtki';
"Aulicraj" [awlikɾaʓ] 'Biustonosz', dosłownie 'Przed piersiami';
"Zeiqase" [zʲiq͈ʰasʲ] 'Pończocha';
"Daleaṽa usim" [daʎavˤa‿sim] 'Podwiązka', dosłownie 'Węzeł nożny';

"Caŝlan" [k͈ʰaʆlan] 'Buty':
"Uďcamum" [ʊ̝dˤk͈ʰamʊ̝m] 'Oficerki';
"Iscahum" [isk͈ʰahʊ̝m] 'Sandały'.

"Axc" [aħk͈] 'Kieszeń';
"Naif" [najf] 'Guzik';
"Neuqife" [nʲʊ̝q͈ʰifʲ] 'Kołnierz';
"Calit" [k͈ʰaɫit͈] 'Rękawica';
"Gañiĉe" [gaɲiʕ̝ʲ] 'Szamerunek';
"Lic" [lik͈] 'Pas, szarfa'.

Ciało człowieka:

"Aqai" [aq͈ʰaj] 'Głowa, czaszka';
"Azufse" [azʊ̝fsʲ] 'Twarz';
"Meaddaju" [mʲadːaʓʊ̝] 'Podbródek';
"Ŝavuŝa" [ʆavʊ̝ʆa] 'Czoło';
"Satan" [sat͈ʰan] 'Włosy (na głowie)';
"Apseul" [apsʲʊ̝l] 'Policzek';
"Naqeum" [naq͈ʲʊ̝m] 'Usta (dwie wargi)';
"Θauŝ" [θawʆ] 'Nos';
"Ailŝ" [ajlʆ] 'Oko (Oko)';
"Nave" [navʲ] 'Ucho';
"Azn" [azn] 'Ząb';
"Nabeure" [nabʲʊrʲ] 'Kieł' od "N-Be-Re" 'Gryźć, wgryzać się';
"Teaqdu" [θʲaq͈dʊ̝] 'Język' od "Te-Q-D" 'Smakować, próbować'.

"Uñhaza" [ʊ̝ɲhaza] 'Łokieć';
"Ameat" [amʲat͈] 'Palec u dłoni';
"Axeu" [aħʲʊ̝] 'Dłoń';
"Uldu" [ʊ̝ldʊ̝] 'Ręka';
"Urfuxei" [ʊ̝ɾfʊ̝ħʲi] 'Nadgarstek';
"Attiþi" [at͈ːiθi] 'Ramię'.
"Caub" [k͈ʰawb] 'Kciuk';
"Ameat azzêin" [amʲat͈ʰ azʲːin] 'Palec wskazujący', dosłownie 'Bliski palec';
"Ameat qapeir" [amʲat͈ q͈ʰap͈ʲir] 'Środkowy palec', dosłownie "Długi palec';
"Adeucr" [aðʲʊ̝k͈ɾ] 'Serdeczny palec' od "Deiciru" 'Pierścień';
"Amealeat" [amʲaʎat͈] 'Mały palec', dosłownie 'Paluszek'.

"Deaj" [ðʲaʓ] 'Pierś (u mężczyzn), klatka piersiowa';
"Aulic" [awlik͈] 'Pierś (u kobiet)';
"Ubu‘" [ʊ̝bʊ̝ʔ] 'Brzuch';
"Daleaṽa nadri" [daʎavˤa nadɾi] 'Pępek', dosłownie 'Węzeł matki';
"Atfax" [at͈faħ] 'Penis';
"Baĉeade" [baʕ̝ʲaðʲ] 'Jądro';
"Ĉaflai" [ʕ̝aflaj] 'Pochwa';
"Sufur" [sʊ̝fʊ̝r] 'Sutek'.

"Usim" [ʊ̝sim] 'Noga';
"Ahaŝci" [ahaʆk͈ʰi] 'Kostka';
"Sa‘eñ" [saʔʲɲ] 'Stopa';
"Ultamu" [ʊ̝lt͈ʰamʊ̝] 'Kostka' od "L-T-M" 'Biegać, sprintować';
"Uñhaza" [ʊ̝ɲhaza] 'Kolano' (tak, to to samo co 'łokieć');
"Tubbêim" [t͈ʰʊ̝bʲːim] 'Łydka';
"Teip" [θʲip] 'Palec u nogi';
"Aĉeme" [aʕ̝ʲmʲ] 'Udo'.

"Sara" [sara] 'Kość';
"Lafru" [lafɽʊ̝] 'Krew';
"Aďmuzeum" [adˤmʊ̝zʲʊ̝m] 'Mózg' od "Aďmuze" 'Półkula mózgu';
"Ŝamtibei aďmuzeumi" [ʆamt͈ʰibʲi‿dˤmʊ̝zʲʊ̝mi] 'Móżdżek', dosłownie 'Wnętrze mózgu';
"Aqleara" [aq͈ʎara] 'Serce';
"Valeise" [vaʎisʲ] 'Wątroba';
"Ĉatix" [ʕ̝at͈ʰiħ] 'Płuco';
"Turune" [t͈ʰʊ̝ɽʊ̝nʲ] 'Żołądek';
"Aľixt" [aɮˤiħt͈] 'Nerka';
"Alfiri" [alfiri] 'Żyła'.

Instrumenty muzyczne:

"Ac‘utan" [ak͈ʔʰʊ̝t͈ʰan] 'Instrumenty' od "C-‘-T" 'Grać'.

"Ac‘utan asŝaginan" [ak͈ʔʰʊ̝t͈ʰan asʆaginan] 'Instrumenty strunowe' od "Asŝag" [asʆag] 'Struna':
"Asiŝga" [asiʆga] 'Gitara';
"Asiŝga añarina" [asiʆga‿ɲarina] 'Harfa', dosłownie 'Ptasia gitara';
"Suŝŝigu" [sʊ̝ʆːigʊ̝] 'Sitar';
"Ansub asiŝgani" [ansʊ̝b asiʆgani] 'Fortepian', dosłownie 'Strunowy stół'.

"Ac‘utan tasubinan" [ak͈ʔʰʊ̝t͈ʰan t͈ʰasʊ̝binan] 'Instrumenty dęte' od "Tasub" [t͈ʰasʊ̝b] 'Pogłos, świst, oddech':
"Iqs" [iq͈s] 'Flet';
"Itsabu" [it͈sabʊ̝] 'Antara';
"Iqs ŝasin" [iq͈s(i) ʆasin] 'Didżaridu', dosłownie 'Drzewny flet'.

"Ac‘utan ĉeababinan" [ak͈ʔʰʊ̝t͈ʰan ʕ̝ʲababinan] 'Instrumenty perkusyjne' od "Ĉe-B-B" 'Grzmot, wybuch':
"‘Aib" [ʔʰajb] 'Bęben';
"Iĉebab" [iʕ̝ʲbab] 'Gong';
"Asixþau [asiħθaw] 'Dzwon' od "S-X-Θ" 'Błyskawica, piorun'.

Zwierzęta gospodarskie:

"Ahn" [ahn] 'Koń';
"Ahnitir" [ahnit͈ʰir] 'Ogier';
"Ahnaja" [ahnaʓa] 'Klacz';
"Ahnasei" [ahnasʲi] 'Źrebię';
"Burra" [bʊ̝ʀɾa] 'Osioł';
"Taveiď" [t͈ʰavʲidˤ] 'Wielbłąd';

"Taceihu" [t͈ʰak͈ʲihʊ̝] 'Krowa';
"Taceahur" [t͈ʰak͈ʲahʊ̝r] bądź "Udr" [ʊ̝dɾ] 'Byk';
"Jagab" [ʓagab] 'Wół';

"Vavi" [vavi] 'Kura';
"Beaj" [bʲaʓ] 'Kogut';
"Valeivi" [vaʎivi] 'Kurczak';

"Cava‘" [k͈ʰavaʔ] 'Kaczka' (można łatwo zauważyć onomatopejizm);
"Tusca" [t͈ʰʊ̝sk͈ʰa] 'Gęś';
"Tuscitir" [t͈ʰʊ̝sk͈ʰit͈ʰir] 'Gąsior';
"‘Iďaña" [ʔidˤaɲa] 'Indyk' od "‘-Đ-Ñ" 'Ozdoba, upiększenie';

"Mabbit" [mabːit͈] 'Świnia' od "M-B-T" 'Mięso, wieprzowina';
"Mabutitir" [mabʊ̝t͈ʰit͈ʰir] 'Prosiak';

"Geaumr" [ɣʲawmɾ] 'Owca' od rdzenia "Ge-M-R" 'Wełna, puszysty';
"Adalŝ" [adalʆ] 'Baran' od rdzenia "D-L-Ŝ" 'Rogaty, ostry';
"Geaumaseir" [ɣʲawmasʲiɾ] 'Jagnię';

"Caic" [k͈ʰajk͈] 'Koza';
"Buŝ" [bʊ̝ʆ] 'Kozioł'.

Jak witać, żegnać i przepraszać:

"Maleirni" [maʎiɾni] 'Witam', od "Maleara" 'Witać, zapraszać';
"Arjalir" [aɾʓaɫir] 'Dzień dobry' od "Arj" 'Dzień' i "Lir 'Dobro';
"Searibni ĉei vareinni, ‘adeide" [sʲaribni ʕ̝ʲi varinːi - ʔʰaðʲiðʲ] 'Dzień dobry', pełne powitanie, dosłownie "Jestem nastawiony życzliwie i miło, przyjacielu";
"Ildarlir" [ildaʀɮir] 'Dobranoc' od "Ildar" 'Noc';
"Tanatil Sirceicu (m.)/tanatail Sirceicu (ż.)" [t͈ʰanat͈ʰil sirk͈ʰik͈ʰʊ̝]/[t͈ʰanat͈ʰajl sirk͈ʰik͈ʰʊ̝] 'Miłego dnia/do widzenia', dosłownie 'Idź w pokoju';
"Aija!" [ajʓa] 'Cześć! (na powitanie)';
"Zeala" [zʲaɫa] 'Cześć! (na pożegnanie)';
"Ŝalizeni" [ʆaɫizʲni] 'Pozdrawiam/powodzenia' od "Ŝalazea" 'Pozdrawiać, dobrorzeczyć';
"Fal mara" [fal mara] 'Proszę', od protopadmarańskiego "Fail Marri" 'Dla mnie (ulegle)';
"Sanu" [sanʊ̝] 'Dziękuję', skrót od "Sanunni" 'Jestem wdzęczny';
"Raďeuvni" [raðʲˤʊ̝vni] 'Przepraszam', dosłownie 'Przykro mi';
"Teaqadil/teaqadail" [θʲaq͈ʰadil]/[θʲaq͈ʰadajl] 'Smacznego/na zdrowie', dosłownie 'Smakuj';
"Ŝarze!" [ʆaɾzʲ] 'Toast!', tylko przy alkoholu.

Osobliwości i ciekawostki:

"Rabbaj" [rabːaʓ] 'Jabłko Adama', oznacza dosłownie 'Zew, ryk', jako iż jego uwydatnienie wiąże się z mutacją męskiego głosu; jabłko Adama u kobiety nazywa się "Tih" [t͈ʰih] 'Pisk', jako iż nie zdarza się często, by kobiety miały niski głos. Nazywanie kobiecego jabłka Adama "zewem" jest bardzo szydercze;
"Ajmeaþani laŝaja" [aʓmʲaθani laʆaʓa] 'Kłaść dzieci do łóżka, usypiać dzieci', dosłownie 'Pokazywać gwiazdy';
"Aneg aseitear" [anʲg asʲiθʲar] 'Gruszka', dosłownie 'Zielone jabłko', chyba nie muszę tłumaczyć;
"‘Easeaŝu maxure limei salaĉeuti zaceini" [ʔʲasʲaʆu maħʊ̝ʀʲ ɮimʲi saɫaʕ̝ʲʊ̝t͈ʰi zak͈ʲini] 'Dawać suchą odpowiedź na mokre pytanie', czyli dawać odpowiedź, która tak naprawdę na pytanie nie odpowiada;
"Atufmu" [at͈ʰʊ̝fmʊ̝] 'Zwłoki', pochodzi od rdzenia "T-F-M" 'Leżeć, odpoczywać';
"Tar ŝalacea" [t͈ʰaɾ ʆaɫak͈ʲa] 'Przełykać ślinę z nerwów, ze strachu bądź z tremy', dosłownie 'Połykać ogień';
"Qageama" [q͈ʰaɣʲama] 'Chusta zasłaniająca twarz od nosa w dół', tradycyjna część garderoby zarówno mężczyzn jak i kobiet, która jest zakładana jedynie przez wyjątkowych tradycjonalistów, można tłumaczyć jako 'Czarczaf';
"Naqeumi zanada qageamu apeur" [naq͈ʲʊ̝mi zanada q͈ʰaɣʲamʊ̝‿p͈ʲʊ̝r] 'Zagryzać wargi pod czarczafem', fraza wyrażająca, iż w danej sytuacji powinno się zagryźć wargi i nic nie powiedzieć, nie sprzeciwić się bądź nie zwrócić komuś na coś uwagi, czysto ze względów autorytarnych, dla okazania szacunku bądź dla niewywoływania kłótni;
"Aŝqea" [aʆq͈ʲa] 'Sztylet, nóż, mały miecz', dosłownie 'Igła', powiązane rdzeniowo z "Ŝaqqêiz" [ʆaq͈ʲːiz] 'Ostrze';
"Xaŝse lafru ibei" [ħaʆsʲ(i) lafɾʊ̝‿bʲi] 'Piach we krwi', powiedzenie komuś, iż ma on "piach we krwi" oznacza, iż dzieli on jakąś negatywną cechę (zazwyczaj wredotę, zgryzotę, konformizm) z całą swoją rodziną;
"Cañara" [k͈ʰaɲara] 'Jeść/pić', padmarański nie rozróżnia tych dwóch rzeczy, ma za to kilka innych, bardzo sprecyzowanych znaczeniowo słów:
"Sea‘aha" [sʲaʔʰaha] 'Pić wino' od "Sea‘h" [sʲaʔh] 'Wino';
"Leaqeaqea" [ʎaq͈ʲaq͈ʲa] 'Pić piwo' od "Ilqê" [iʎq͈ʲ] 'Piwo';
"Harapea" [harap͈ʲa] 'Odmawiać jedzenia i picia' od "H-R-Pe" 'Granica, zapora, krawędź';
"‘Arirna" [ʔʰariɾna] 'Niewymawianie /r/' oraz "‘Arurna" [ʔʰaɽʊ̝ɾna] 'Bycie niewymawiającym /r/', dodatkowo "‘Arric" [ʔʰaʀɾik͈] 'Ktoś, kto nie wymawia /r/', z tego samego rdzenia można utworzyć dość sztuczne słowo "‘Arara" [ʔʰarara] 'Umyślne reranie';
"Aŝlace" [aʆlak͈ʲ] 'Ktoś, kto sepleni' od rdzenia "Ŝ-L-Ce" 'Ślina, połykanie';
"Ĉatr" [ʕ̝atɾ] 'Oszust, osoba niewarta zaufania', inne znaczenie to 'Zacięcie, przycięcie, urżnięcie';
"Lafri ṽapara" [lafɾi vˤap͈ʰara] 'Zakopać krew', inaczej zabić komuś dziecko;
"Ñarqi namala" [ɲaɾq͈ʰi namaɫa] 'Zwracać komuś uwagę na jego niestosowne zachowanie', dosłownie 'Dawać węża';
"‘Eimsê" [ʔʲimʲsʲ] 'W sam raz';
"Actar nun ilŝi ĉei inavi" [ak͈t͈ʰaɾ nʊ̝n ʔʰilʆi ʕ̝ʲi ʔʰinavi] 'Człowiek bez oczu i uszu', czyli ktoś, kto (zazwyczaj umyślnie) nie zwraca uwagi na złe rzeczy dziejące się wokół niego, bądź udaje, że coś się nigdy nie stało;
"Dadasea/Dadisena/Dadusena" [dadasʲa/dadisʲna/dadʊ̝sʲna] 'Zrobić coś z czymś/coś robić/być jakimś, być coś robiącym' od "Dase" [dasʲ] 'Coś', trochę jak polskie 'tentegować';
"Munañuďa umfearei" [mʊ̝naɲʊ̝dˤa‿mfʲarʲi] 'Poranny kapeć', dosłownie 'Pozostałość łóżka';
"Θavaŝa" [θavaʆa] 'Grzebać w nosie' od "Θauŝ" [θawʆ] 'Nos';
"Alñaŝica tarata" [alɲaʆik͈ʰa t͈ʰarat͈ʰa] 'Uświadomić komuś jak bardzo się myli', dosłownie 'Spalić kogoś jak słońce';
"Añalra nun imtuqeñani" [aɲaɫɾa nʊ̝n ʔʰimt͈ʰʊ̝q͈ʲɲani] 'Kobieta, która nigdy nie będzie miała męża', dosłownie 'Kobieta bez przyszłego męża', łagodne określenie na dziwkę;
"Atsuz" [at͈sʊ̝z] 'Broda', ale także 'Grzywa (lwa)', 'Grzebień (koguta)' a także 'Hełm (jaszczurki)'.
Ostatnio zmieniony wt gru 03, 2013 7:25 pm przez Ghoster, łącznie zmieniany 1 raz.
Obrazek
ODPOWIEDZ
  • Informacje
  • Kto jest online

    Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 1 gość